Ảnh: Hội nghị Tham vấn Bộ trưởng Kinh tế ASEAN - Ấn Độ lần thứ 21 ngày 20/9/2024 tại Viêng Chăn, Lào

ASEAN và Ấn Độ thiết lập quan hệ Đối tác Đối thoại chuyên ngành năm 1992 và sau đó phát triển nhanh chóng lên quan hệ Đối tác Đối thoại đầy đủ vào tháng 12 năm 1995. Hội nghị Cấp cao ASEAN-Ấn Độ lần đầu tiên được tổ chức năm 2002 tại Phnom Penh, Campuchia. Kể từ đó, Hội nghị Cấp cao ASEAN-Ấn Độ được tổ chức thường niên. Tất cả những phát triển nêu trên trong quan hệ ASEAN - Ấn Độ chỉ diễn ra trong vòng một thập kỷ, cho thấy rõ tầm quan trọng của quan hệ đối tác đối thoại đối với ASEAN và Ấn Độ cũng như những tiến bộ hai bên đạt được trong hợp tác.

Nhân dịp kỷ niệm 20 năm thiết lập quan hệ đối tác đối thoại vào năm 2012, ASEAN và Ấn Độ đã nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược. Năm 2022 tiếp tục đánh dấu một cột mốc quan trọng trong quan hệ đối tác ASEAN-Ấn Độ, khi hai bên thiết lập quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện ASEAN-Ấn Độ và kỷ niệm 30 năm quan hệ ASEAN-Ấn Độ. Lễ kỷ niệm là minh chứng cho ba thập kỷ quan hệ đối tác hiệu quả và cùng có lợi giữa ASEAN và Ấn Độ.

Về hợp tác kinh tế, tại Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN-Ấn Độ lần thứ 2 năm 2003, các nhà lãnh đạo đã ký Hiệp định khung ASEAN-Ấn Độ về Hợp tác Kinh tế Toàn diện. Hiệp định khung này đã đặt nền tảng vững chắc cho việc thành lập Khu vực thương mại tự do (FTA) ASEAN-Ấn Độ. Trên cơ sở đó, Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN-Ấn Độ (AITIGA) được ký kết vào ngày 13 tháng 8 năm 2009 và có hiệu lực vào ngày 1 tháng 1 năm 2010. Việc ký kết AITIGA vào ngày 13 tháng 8 năm 2009 tại Bangkok, Thái Lan đã mở đường cho việc thành lập một trong những khu vực thương mại tự do lớn nhất thế giới với dân số hơn 2 tỷ người và tổng GDP đạt 7,4 nghìn tỷ đô la Mỹ vào năm 2023. Hiện nay, ASEAN và Ấn Độ đang tiến hành rà soát Hiệp định AITIGA với mục tiêu hướng đến nâng cấp Hiệp định trở nên hiệu quả hơn, đơn giản, thân thiện hơn với người dùng, tạo thuận lợi hơn cho thương mại và phù hợp với các thực tiễn thương mại toàn cầu hiện nay. Các nước ASEAN và Ấn Độ cũng đã ký kết Hiệp định Thương mại Dịch vụ và Đầu tư ASEAN-Ấn Độ, có hiệu lực từ ngày 1 tháng 7 năm 2015. ASEAN và Ấn Độ cũng nỗ lực tăng cường sự tham gia của khu vực tư nhân, bao gồm thông qua việc tái kích hoạt cơ chế Hội đồng Doanh nghiệp ASEAN-Ấn Độ (AIBC). AIBC thường xuyên tham gia các Hội nghị Tham vấn Bộ trưởng Kinh tế ASEAN - Ấn Độ.

Với những nỗ lực hợp tác nêu trên, hiện nay, Ấn Độ là đối tác thương mại hàng đầu của ASEAN. Theo số liệu sơ bộ, năm 2023, Ấn Độ là đối tác thương mại lớn thứ sáu của ASEAN trong số các Đối tác Đối thoại của ASEAN với tổng kim ngạch thương mại đạt 100,72 tỷ đô la Mỹ, chiếm 2,86% tổng kim ngạch thương mại của ASEAN. Con số này giảm 10,93% so với số liệu năm 2022 là 113,08 đô la Mỹ. Trong khi đó, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài từ Ấn Độ vào ASEAN tăng từ 2,04 tỷ đô la Mỹ năm 2022 lên 5,63 tỷ đô la Mỹ năm 2023. Ở chiều ngược lại, theo thống kê của Ấn Độ, ASEAN là đối tác thương mại lớn thứ tư của nước này.

Với nền móng vững chắc từ mối quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện, các nước ASEAN và Ấn Độ có tiềm năng để tiếp tục thúc đẩy hợp tác kinh tế - thương mại có lợi cho cả hai bên, đóng góp vào tăng trưởng và phát triển bền vững của khu vực.

Trong ASEAN, Việt Nam và Ấn Độ có mối quan hệ hữu nghị tốt đẹp, lâu dài. Năm 2024 đánh dấu 52 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Ấn Độ (1972 - 2022) và 8 năm nâng cấp quan hệ lên tầm Đối tác Chiến lược toàn diện. Thương mại được đánh giá là trụ cột quan trọng trong quan hệ song phương Việt Nam - Ấn Độ, liên tục đạt tăng trưởng đều đặn trong 26 năm qua. Ấn Độ trở thành một trong 8 đối tác thương mại hàng đầu của Việt Nam, đồng thời là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam tại khu vực Nam Á, chiếm tỷ trọng gần 80% xuất khẩu của Việt Nam đến khu vực này; trong khi đó Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 17 trên thế giới và lớn thứ 4 trong khu vực ASEAN của Ấn Độ.