Nguồn thu từ thuế nhập khẩu gạo của Philippines trong năm 2025 được dự báo chỉ đạt hơn 13 tỷ peso (khoảng 224 triệu USD), giảm khoảng 60% so với năm trước do Chính phủ kéo dài lệnh tạm ngừng nhập khẩu gạo đến hết tháng 12.

Theo các nguồn tin trong ngành, Cục Hải quan Philippines (BOC) sẽ không thể thu thêm thuế từ mặt hàng gạo trong những tháng còn lại của năm sau khi lệnh tạm ngừng nhập khẩu có hiệu lực từ ngày 15/9 được gia hạn đến ngày 31/12. Như vậy, số thu thuế từ tháng 01 đến tháng 9/2025 sẽ là kết quả cuối cùng cho cả năm.

Số liệu sơ bộ cho thấy, trong 9 tháng đầu năm, BOC đã thu được 13,2 tỷ peso (khoảng 227 triệu USD) từ thuế nhập khẩu gạo, giảm 52,3% so với 27,7 tỷ peso (khoảng 476 triệu USD) trong cùng kỳ năm 2024. Trong tháng 9, chỉ các lô hàng được nhập khẩu trước ngày 14/9 mới được phép thông quan. Theo ước tính, Chính phủ có thể thất thu khoảng 6 tỷ peso (khoảng 103 triệu USD) trong quý IV, trong khi cùng kỳ năm ngoái ghi nhận 6,5 tỷ peso (khoảng 112 triệu USD).

Dù nguồn thu giảm, Quỹ Nâng cao Năng lực Cạnh tranh Ngành lúa gạo (RCEF) vẫn sẽ được bảo đảm ngân sách 30 tỷ peso (khoảng 516 triệu USD) cho năm tới theo quy định hiện hành. RCEF được hình thành chủ yếu từ nguồn thu thuế nhập khẩu gạo, nhằm hỗ trợ hiện đại hóa và phát triển ngành lúa gạo trong nước.

Trước đây, mức phân bổ cho RCEF chỉ ở mức 10 tỷ peso (khoảng 172 triệu USD), sau đó được nâng lên 30 tỷ peso trên cơ sở kết quả đánh giá giai đoạn đầu thực hiện chương trình và khả năng thu thuế của BOC. Trường hợp nguồn thu thuế gạo không đủ bù đắp, phần thiếu hụt sẽ được lấy từ ngân sách của Bộ Nông nghiệp (DA).

Theo Chương trình Chi tiêu Quốc gia năm 2026, khoản 30 tỷ peso dành cho RCEF đã được bố trí trong ngân sách của Văn phòng Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp. Tuy nhiên, Vụ Nghiên cứu Chính sách và Ngân sách của Quốc hội (CPBRD) cảnh báo việc áp dụng mức thuế nhập khẩu thấp kỷ lục 15% trong năm nay có thể làm giảm đáng kể tổng nguồn thu. 

CPBRD cho rằng việc bù đắp phần thiếu hụt từ ngân sách của Bộ Nông nghiệp có thể khiến RCEF cạnh tranh nguồn vốn với các chương trình nông nghiệp khác. Một số chuyên gia cảnh báo, sự sụt giảm nguồn thu thuế gạo có thể làm gia tăng áp lực lên ngân sách, buộc Chính phủ phải mở rộng vay nợ để duy trì các chương trình hỗ trợ ngành lúa gạo.

Năm 2024, BOC từng ghi nhận mức thu kỷ lục 34,2 tỷ peso (khoảng 589 triệu USD) từ thuế nhập khẩu gạo. Tuy nhiên, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Francisco Tiu Laurel Jr. cho biết Chính phủ đã quyết định gia hạn lệnh tạm ngừng nhập khẩu đến hết tháng 12/2025. Việc nhập khẩu gạo sẽ chỉ được nối lại tạm thời vào tháng 01/2026 trước khi áp dụng trở lại lệnh cấm vào tháng 2, trùng thời điểm bắt đầu vụ thu hoạch trong nước.

Nguồn: Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương tổng hợp