Ngày 7/10/2025, Ủy ban châu Âu (EC) vừa công bố dự định áp dụng biện pháp kiểm soát nhập khẩu thép, với mục tiêu bảo vệ các nhà sản xuất trong khối trước làn sóng thép giá rẻ và cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt. Đề xuất này, vẫn cần được Nghị viện châu Âu và Hội đồng EU phê duyệt, được xem là một trong những động thái phòng vệ thương mại mạnh mẽ nhất của Liên minh châu Âu trong những năm gần đây và có thể làm thay đổi dòng chảy cung ứng thép toàn cầu.

Nguồn ảnh: REUTERS.

Hiện nay, EU đang áp dụng cơ chế biện pháp phòng vệ theo hạn ngạch đối với 26 nhóm sản phẩm thép, với mức thuế trần 25% cho phần nhập khẩu vượt hạn ngạch. Theo kế hoạch mới, EU sẽ giảm hạn ngạch nhập khẩu thép được miễn thuế xuống còn 18,3 triệu tấn mỗi năm, tức giảm gần 47% so với mức hạn ngạch hiện tại, áp thuế 50% cho phần vượt hạn ngạch này. EC cũng cho biết các biện pháp mới dự kiến sẽ có hiệu lực trước khi cơ chế bảo vệ thép hiện tại hết hạn vào ngày 30 tháng 6 năm 2026.

Quy định này cần được cả Nghị viện và Hội đồng châu Âu thông qua, đồng thời đi kèm với một dự thảo ủy nhiệm, cho phép các quốc gia thành viên EU khởi động tham vấn chính thức với các đối tác trong WTO theo Điều XXVIII của Hiệp định GATT để điều chỉnh các cam kết thuế quan hiện hành của khối. Ủy ban châu Âu cho biết, động thái này nhằm “duy trì cạnh tranh công bằng” và “ổn định” ngành thép của EU vốn đang chịu sức ép nặng nề từ tình trạng dư cung và chi phí năng lượng leo thang.

Thị trường phản ứng tức thì: cổ phiếu của các nhà sản xuất thép châu Âu đồng loạt tăng mạnh do kỳ vọng biên lợi nhuận nội khối được cải thiện. Tuy nhiên, các chuyên gia phân tích cảnh báo rằng các quy định mới có thể làm gia tăng chi phí cho các ngành hạ nguồn như xây dựng và sản xuất ô tô, những lĩnh vực phụ thuộc nhiều vào nguồn thép nhập khẩu.

Một số đối tác thương mại như Vương quốc Anh, Thụy Sĩ và Hàn Quốc đã bày tỏ lo ngại về đề xuất này, cảnh báo rằng các biện pháp có thể làm gián đoạn chuỗi cung ứng hiện có và dẫn tới nguy cơ trả đũa thương mại. Các nước xuất khẩu thép trong ASEAN, đặc biệt là Việt Nam, Indonesia và Malaysia, có thể sẽ đối mặt với việc giảm khả năng tiếp cận thị trường EU, khi khối này thu hẹp hạn ngạch nhập khẩu và tăng gấp đôi mức thuế đối với các lô hàng vượt hạn ngạch. Trong những năm gần đây, các quốc gia này đã mở rộng đáng kể xuất khẩu thép sang châu Âu; do đó, việc siết chặt chính sách mới có thể buộc họ phải chuyển hướng xuất khẩu sang các thị trường khác, như Nam Á hoặc Trung Đông.

Mặc dù EC khẳng định sáng kiến này phù hợp với quy định của WTO, nhiều người cho rằng việc chuyển từ cơ chế bảo hộ tạm thời sang các biện pháp phòng vệ mang tính cấu trúc có thể làm gia tăng căng thẳng thương mại trong bối cảnh kinh tế toàn cầu vốn đã nhiều biến động./.

Nguồn: Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương tổng hợp