Chỉ vài tháng sau khi đi vào hoạt động, Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) đã quyết định mở rộng thành viên, với việc Việt Nam được kỳ vọng sẽ là nước hưởng lợi lớn về mặt thương mại.

Trong tháng 9/2023, tại hội nghị thượng đỉnh về thỏa thuận (RCEP) ở Indonesia, việc đánh giá việc thực hiện hiệp định này dự kiến sẽ được tiến hành, trong đó các quốc gia thành viên sẽ nhất trí về các biện pháp mới nhằm tăng cường dòng đầu tư và thương mại nội khối.

Ngoài ra, dự kiến khối cũng sẽ thảo luận về cách mở rộng thành viên RCEP với các nền kinh tế khác đang muốn tham gia vào thỏa thuận, hiện bao trùm thị trường 2,3 tỷ người và tổng sản lượng toàn cầu là 26,2 nghìn tỷ USD.

Bắt đầu vào tháng 6 và có sự tham gia của 10 quốc gia thành viên ASEAN cũng như Australia, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và New Zealand, RCEP chiếm khoảng 1/3 GDP thế giới.

Các bộ trưởng kinh tế ASEAN cũng đang nghiên cứu các thủ tục để cho phép các nền kinh tế khác tham gia hiệp định. Theo tài liệu RCEP, bất kỳ nền kinh tế nào cũng có thể trở thành thành viên của hiệp định thương mại sau 18 tháng kể từ khi hiệp định có hiệu lực.

Chính phủ Việt Nam cũng giao nhiệm vụ cho các cơ quan có thẩm quyền xây dựng kế hoạch hành động để tận dụng lợi ích của RCEP.

Theo cam kết, các nước thành viên cam kết xóa bỏ gần như toàn bộ rào cản thuế cho Việt Nam theo lộ trình và các nước ASEAN cam kết thực hiện với ít nhất 86% số dòng thuế. Lộ trình xóa bỏ thuế quan dài nhất là 15-20 năm kể từ khi RCEP có hiệu lực.

Theo công ty tư vấn Dezan Shira & Associates, vì RCEP tập trung vào tạo thuận lợi thương mại nên khu vực lao động chân tay sẽ được hưởng lợi nhiều nhất. Các lĩnh vực tiêu dùng như du lịch, giáo dục, giải trí, chăm sóc sức khỏe và bán lẻ cũng được kỳ vọng sẽ được hưởng lợi khi tầng lớp trung lưu mở rộng. Hơn nữa, các ngành định hướng xuất khẩu của Việt Nam như CNTT, nông nghiệp, ô tô, giày dép và viễn thông dự kiến sẽ tăng trưởng.

“Đối với các nhà đầu tư hoạt động trên khắp ASEAN, Trung Quốc và các khu vực khác, RCEP mang đến nhiều lợi ích cho các doanh nghiệp này. Theo báo cáo do Dezan Shira cung cấp, Thủ tục hải quan hợp lý, quy tắc xuất xứ thống nhất (ROO) và khả năng tiếp cận thị trường được cải thiện thông qua Hiệp định RCEP sẽ giúp đầu tư vào nhiều địa điểm – một chiến lược đầu tư khả thi và hấp dẫn, đồng thời có khả năng đưa mô hình kinh doanh Trung Quốc + 1 lên hàng đầu”.

“ROO chung sẽ giảm chi phí cho các công ty có chuỗi cung ứng trải dài khắp châu Á và có thể khuyến khích các công ty đa quốc gia ở các nước thành viên thiết lập chuỗi cung ứng trên toàn khối, từ đó phát triển hoạt động chuỗi giá trị toàn cầu trong khu vực.”

Khi triển khai các dự án tại Việt Nam, các doanh nghiệp sẽ phải nhập khẩu sản phẩm để sản xuất rồi xuất khẩu ra nước ngoài, trong đó có các nước thành viên RCEP.

Bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và Quốc tế trực thuộc Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, cho biết: “RCEP được thiết kế để cắt giảm chi phí và thời gian cho các doanh nghiệp, đồng thời hiệp định cho phép họ xuất khẩu hàng hóa sang từng thị trường thành viên mà không cần phải đáp ứng yêu cầu riêng của thị trường đó”. Bà cũng khẳng định “Điều này sẽ giúp các nhà đầu tư tăng cường đầu tư vào Việt Nam.”

“Ví dụ, đối với Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ khó tận dụng ưu đãi thuế quan đối với hàng dệt may do yêu cầu khắt khe về ROO được áp dụng phổ biến trong khối vì nhiều loại nguyên liệu. Việt Nam cần nhập khẩu từ Trung Quốc không phải là thành viên. Tuy nhiên, đối với RCEP mà Trung Quốc là thành viên, gánh nặng chi phí nhập khẩu nguyên liệu đầu vào sẽ giảm bớt nhờ ưu đãi thuế quan”.

Theo Fitch Solutions, các hạng mục xuất khẩu chính của Việt Nam dự kiến sẽ được hưởng lợi từ hiệp định này bao gồm nông nghiệp, giày dép, ô tô, CNTT và viễn thông.

Khi Việt Nam chuyển sang trở thành nhà sản xuất công nghệ cao, RCEP có thể giúp các doanh nghiệp địa phương tăng cường xuất khẩu và thu hút hàng hóa chất lượng cao. Hơn nữa, Việt Nam sẽ được hưởng lợi từ nhu cầu ngày càng tăng đối với các mặt hàng xuất khẩu như nông sản và thủy sản.