Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đang trong quá trình hoàn tất đàm phán Hiệp định Khung về Kinh tế số (DEFA) với mục tiêu chính thức ký kết vào năm 2026. Đây được kỳ vọng sẽ thiết lập một nền tảng vững chắc để đưa ASEAN trở thành khu vực có nền kinh tế số hàng đầu, đóng vai trò là một văn kiện toàn diện tổng hợp các kế hoạch hành động liên quan đến chuyển đổi số và kinh tế số thành một chiến lược toàn diện duy nhất.

Trong cuộc họp báo ngày 7/10 tại Jakarta, ông Airlangga Hartarto - Bộ trưởng Điều phối các vấn đề Kinh tế Indonesia thông báo hiện ASEAN đang tiếp tục đàm phán một số nội dung cốt lõi của Hiệp định. Hiệp định dự kiến sẽ bao gồm cả các lĩnh vực như Dịch vụ tài chính, Không phân biệt đối xử với sản phẩm số, Hợp tác cáp quang biển viễn thông và Thanh toán điện tử.

Kinh tế số ASEAN có thể đạt 2.000 tỷ USD vào năm 2030

Theo ước tính, quy mô nền kinh tế số của ASEAN có thể tăng gấp đôi nếu Hiệp định DEFA được triển khai thành công. Cụ thể, trong kịch bản phát triển thông thường, giá trị kinh tế số khu vực dự kiến đạt khoảng 1.000 tỷ USD vào năm 2030. Tuy nhiên, nếu Hiệp định DEFA được ký kết và thực hiện hiệu quả, con số này có thể lên tới 2.000 tỷ USD.

Hiện tại, quy mô nền kinh tế internet của ASEAN được ước tính đạt 263 tỷ USD trong năm 2024, trong đó riêng Indonesia đóng góp khoảng 90 tỷ USD. 

Ông Airlangga bày tỏ hy vọng thỏa thuận có thể được ký chính thức trong năm 2026 và nhanh chóng được triển khai trong thực tiễn để tận dụng tiềm năng lớn của khu vực Đông Nam Á, nơi có hơn 460 triệu người dùng internet và tỷ lệ sử dụng dịch vụ số ngày càng cao.

Timor-Leste chưa thể tham gia ngay từ đầu

Trong bối cảnh Timor-Leste sẽ trở thành thành viên chính thức thứ 11 của ASEAN tại Hội nghị Cấp cao dự kiến diễn ra vào cuối tháng 10 năm 2025 tại Kuala Lumpur, Malaysia, câu hỏi được đặt ra là liệu Timor-Leste có thể cùng tham gia ký kết Hiệp định DEFA hay không.

Trả lời báo chí, Bộ trưởng Airlangga cho biết Timor-Leste có thể sẽ cần thêm thời gian để hoàn thiện khung pháp lý trong nước trước khi có thể tham gia thỏa thuận. ASEAN sẽ tiếp tục tạo điều kiện để Timor-Leste có thời gian điều chỉnh quy định pháp luật trong nước. Tuy nhiên, xét theo tình hình hiện tại của Timor-Leste, nước này khả năng cao sẽ chưa thể tham gia vào Hiệp định DEFA ngay trong năm 2026.

Timor-Leste đã nộp đơn xin gia nhập ASEAN từ năm 2011, nhưng phải đến năm 2022, ASEAN mới đồng ý về nguyên tắc việc kết nạp cho Timor-Leste. Timor-Leste vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm cơ sở hạ tầng còn hạn chế và khoảng cách phát triển lớn so với các thành viên hiện tại.

Hướng tới một ASEAN số hoá toàn diện

Việc thúc đẩy ký kết Hiệp định DEFA cho thấy nỗ lực chung của các quốc gia ASEAN trong việc xây dựng một khu vực hội nhập sâu rộng hơn về kinh tế số, tăng khả năng cạnh tranh toàn cầu và thu hẹp khoảng cách phát triển số giữa các thành viên. Dù còn nhiều việc phải làm, đây được coi là bước đi chiến lược trong hành trình chuyển đổi số của khu vực.

Nguồn: Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương tổng hợp