(Trong bối cảnh diễn biến địa chính trị châu Á – Thái Bình Dương hiện nay, ASEAN công bố kế hoạch chiến lược 5 năm, giai đoạn 2026-2030 với mục tiêu thúc đẩy hội nhập tài chính, tiêu chuẩn thương mại, cơ sở hạ tầng số, và ứng phó biến động toàn cầu để nhanh chóng trở thành nền kinh tế đứng thứ tư thế giới).

Trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 46 diễn ra tại Kuala Lumpur, Malaysia, trong các ngày 26 và 27/5/2025, Lãnh đạo các nước ASEAN đã ký Tuyên bố Kuala Lumpur về ASEAN 2045: Tương lai chung, qua đó chính thức công bố kế hoạch chiến lược 5 năm (2025–2030), bao gồm 41 trang nội dung với các mục tiêu chính là thúc đẩy:

1. Hài hòa tiêu chuẩn thương mại và chuỗi cung ứng;

2. Hội nhập tài chính khu vực;

3. Tự do hóa di chuyển người, doanh nghiệp;

4. Phát triển bền vững và tăng cơ hội đầu tư.

Tiếp đó, ngày 12 tháng 6 năm 2025, các nước ASEAN cũng tổ chức Lễ công bố Kế hoạch Chiến lược Cộng đồng Kinh tế ASEAN 2026-2030, tầm nhìn 2045 nhằm thúc đẩy các mục tiêu kinh tế, thương mại, đầu tư của khu vực.

Việc ASEAN công bố các văn kiện quan trọng trên trong bối cảnh chiến tranh thương mại giữa Hoa Kỳ–Trung Quốc, áp lực từ việc Hoa Kỳ đe dọa áp thuế đối ứng và biến động chính trị khu vực cho thấy quyết tâm của ASEAN trong việc thúc đẩy hợp tác kinh tế nội khối, thúc đẩy các nỗ lực phát triển kinh tế bền vững chú trọng và gắn với những xu hướng mới như kinh tế xanh, kinh tế số.

Theo một số nghiên cứu và đánh giá, ASEAN đang đứng thứ tư thế giới về GDP (~3,8 nghìn tỷ USD) nhưng tiềm năng còn lớn nếu mở rộng hội nhập, chủ động các xu hướng phát triển kinh tế hiện nay như kinh tế số, kinh tế xanh, tăng cường hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSME) và chuẩn hóa các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật trong toàn khối. Đây được đánh giá là hướng đi thực chất và hiệu quả.

Trong bối cảnh đó, Trung Quốc và Hội đồng GCC cũng đang mở rộng quan hệ với ASEAN – ví dụ chính sách visa ASEAN của Trung Quốc – tạo cơ hội thuận lợi cho việc tăng cường quan hệ thương mại đầu tư giữa ba bên.

Tuy vậy, để đảm bảo thành công cho các mục tiêu đặt ra, ASEAN cũng cần phải xem xét xử lý một số khó khăn thách thức như sự khác biệt về trình độ phát triển giữa các nước thành viên, một trong những yếu tố khiến ASEAN khó đạt đồng thuận nhanh, các hệ lụy từ xu hướng bảo hộ mậu dịch và biến động chuỗi cung ứng. Đây được xem sẽ là rào cản lớn cho những nỗ lực của ASEAN.

Xuyên suốt tiến trình hội nhập khu vực của mình, ASEAN trung thành với chủ trương lấy ASEAN làm trung tâm, thúc đẩy vai trò của ASEAN trong hợp tác với các nước đối tác ngoại khối. Kế hoạch chiến lược 5 năm mới được công bố và Kế hoạch Chiến lược Cộng đồng Kinh tế ASEAN 2026-2030 cũng nhấn mạnh yếu tố này, qua đó nâng tầm và đẩy mạnh vai trò của Trụ cột Kinh tế trong tổng thể Cộng đồng ASEAN.

Trong hội nhập và hợp tác với các nước đối tác, việc nâng cấp và thúc đẩy đàm phán các FTA ASEAN +, thúc đẩy việc thực thi hiệu quả Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) cũng sẽ là công cụ hỗ trợ cho ASEAN hiện thực hóa các mục tiêu phát triển của mình. Ngoài ra, việc thúc đẩy, tạo điều kiện cho các MSMEs hoạt động, phát triển và đóng góp nhiều hơn vào các chuỗi giá trị khu vực thông qua các nỗ lực hỗ trợ về kỹ thuật – tư vấn tài chính – đào tạo cũng là hướng đi cần thiết để tạo sức bật.

Nguồn tham khảo:
- Reuters: "ASEAN unveils strategic plan to integrate its economies"
- Times of India: "Unity now more important than ever"
- Financial Times: Về hợp tác Trung Quốc – ASEAN và GCC