Underline menu menu close

Cuộc đua chuyển đổi năng lượng xanh của ASEAN: Singapore và tham vọng trở thành trung tâm năng lượng tái tạo khu vực

11:59 - 12/11/2024

Ngành sản xuất năng lượng tái tạo của khu vực Đông Nam Á đang đứng trước triển vọng tích cực khi có thể đem về doanh thu bền vững trị giá 100 tỷ USD vào năm 2030, tạo ra 6 triệu việc làm vào năm 2050.

Bên lề Hội nghị Bộ trưởng Tài chính và Thống đốc Ngân hàng Trung ương ASEAN diễn ra ở Bali, Indonesia trong năm nay, báo cáo với nhan đề “Sản xuất năng lượng tái tạo: Cơ hội cho Đông Nam Á” đã được công bố. Đây là báo cáo được thực hiện bởi Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Quỹ từ thiện Bloomberg, Quỹ ClimateWorks và Tổ chức Năng lượng bền vững cho tất cả (SEforALL). Trên cơ sở phân tích thực tế, báo cáo nhận định các ngành công nghiệp pin quang điện mặt trời, pin và xe điện 2 bánh đang phát triển của Đông Nam Á sẽ mang lại doanh thu ước tính từ 90-100 tỷ USD vào năm 2030, đồng thời tạo ra 6 triệu việc làm trong lĩnh vực năng lượng tái tạo vào năm 2050.

ASEAN hiện là khu vực tiêu thụ năng lượng lớn thứ 4 thế giới. Trong cơ cấu năng lượng của khối, nhiên liệu hóa thạch chiếm tới 83%. Trong đó phần lớn là nhập khẩu, chủ yếu gồm dầu mỏ, khí đốt, than đá. Do vậy, những tác động từ giá năng lượng cao đã ảnh hưởng đáng kể tới nhiều nền kinh tế. Thêm vào đó, khu vực Đông Nam Á có thể mất tới 30% tổng sản phẩm quốc nội vào năm 2050 do nhiệt độ toàn cầu tăng và các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt do biến đổi khí hậu.

Chính vì thế, chuyển đổi năng lượng xanh đã trở thành yêu cầu tất yếu bởi nhu cầu năng lượng tại khu vực dự báo sẽ tiếp tục gia tăng khi đây đang trở thành trung tâm sản xuất của thế giới. Nhiều quốc gia Đông Nam Á đã đẩy mạnh chuyển đổi năng lượng xanh. Trong đó:

Malaysia đặt mục tiêu đưa công suất lắp đặt năng lượng tái tạo đạt 40%, tương đương 18 nghìn MW vào năm 2035. Hiện con số này là hơn 8 nghìn MW, khoảng 23% tổng công suất điện.

Indonesia cũng đã công bố lộ trình chuyển đổi năng lượng xanh. Từ năm 2030, công suất điện bổ sung của Indonesia sẽ chỉ đến từ các nguồn năng lượng mới và tái tạo, trong khi các nhà máy điện hạt nhân sẽ hòa mạng lưới điện quốc gia vào năm 2049. Thái Lan hiện có công suất lắp đặt năng lượng tái tạo trên 15 GW, đóng góp khoảng 1/3 tổng lượng điện năng. Con số này được dự báo sẽ tăng lên 63 GW, chiếm 39% thị phần vào năm 2030.

Việt Nam có tiềm năng lớn về năng lượng tái tạo, đặc biệt là năng lượng gió và năng lượng mặt trời. Trong những năm vừa qua, đầu tư cho năng lượng tái tạo phát triển vượt bậc. Chỉ trong vòng 5 năm, từ xuất phát điểm gần như con số 0, lĩnh vực năng lượng tái tạo ở Việt Nam đã phát triển và có công suất điện mặt trời 16,5GW, công suất điện gió là 4GW tính đến cuối năm 2021. Năng lượng tái tạo hiện chiếm khoảng 27% tổng công suất lắp đặt và 12% điện sản xuất. Trên thế giới, Việt Nam đứng trong top 10 quốc gia có công suất lắp đặt điện mặt trời cao nhất.

Về phần Singapore, Singapore đặt mục tiêu đạt net zero vào năm 2050. Singapore đang phát triển các tuyến cáp biển để mua năng lượng sạch từ Việt Nam và các nước trong khu vực, mở các sàn giao dịch tín chỉ carbon, mua bán năng lượng tái tạo… Với những động thái này, Singapore đang được cho là có tham vọng trở thành trung tâm năng lượng tái tạo của khu vực trong tương lai. Những gì mà quốc đảo này đang làm có thể được coi là hình mẫu phát triển mới trong việc đáp ứng các thách thức về giảm khí phát thải và an ninh năng lượng. Singapore có kế hoạch thay thế 70% nguồn cung năng lượng bằng hydro và amoniac, và công nghệ CCUS (thu giữ, sử dụng và lưu trữ C02).

Singapore có diện tích nhỏ hơn thành phố New York của Mỹ, vì thế, quốc gia này không có nhiều lựa chọn trong việc sản xuất năng lượng cho nhu cầu ngày một tăng của mình. Một số việc mà Singapore có thể làm là cho lắp đặt các tấm pin mặt trời trên các tòa nhà và trên các hồ chứa nước, nhưng có rất ít không gian cho các cơ sở năng lượng mặt trời, gió hoặc thủy điện lớn. Để giải quyết 30% nhu cầu còn lại, Singapore cho biết nước này cần nhập khẩu 4GW điện có mức thải CO2 thấp vào năm 2035, tương đương với sản lượng của bốn lò phản ứng hạt nhân.

Tình hình xây dựng cáp biển để mua năng lượng sạch trong và ngoài ASEAN

Năm 1997, ASEAN đã đưa ra sáng kiến Lưới điện ASEAN (APG) nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc truyền tải xuyên biên giới và phát triển các nguồn điện trong khối. Yuichi Watanabe, giám đốc nghiên cứu tại Trung tâm Thông tin Điện lực Nhật Bản cho biết, các địa điểm phù hợp với các nguồn năng lượng tái tạo khác nhau nằm rải rác trong khối, chẳng hạn như thủy điện từ Lào, Việt Nam cho điện gió, Indonesia và Philippines là năng lượng địa nhiệt.

Theo báo cáo mới nhất của các bộ trưởng năng lượng ASEAN về sáng kiến này, lưới điện xuyên biên giới hiện có khả năng cung cấp 7,7GW. Bên cạnh đó, cộng thêm những dự án đang xây dựng và đang trong giai đoạn quy hoạch, công suất đạt khoảng 30GW. Tuy nhiên, vẫn còn phải chờ xem khi nào toàn bộ dự án có thể hoàn thành vì các nước chưa đạt được đồng thuận về giá cả cũng như chia sẻ chi phí.

Quay lại câu chuyện của Singapore, nước này bắt đầu nhập khẩu năng lượng tái tạo vào tháng 6-2022, sử dụng đường dây điện hiện có để vận chuyển 100MW điện từ một nhà máy thủy điện ở Lào. Đây là dự án truyền tải điện đa quốc gia đầu tiên của ASEAN và phải mất 09 năm để Singapore đặt được thỏa thuận về mức phí phải trả cho truyền tải điện qua 02 quốc gia trung chuyển là Thái Lan và Malaysia. Để tránh những trở ngại tương tự, Singapore hiện có kế hoạch xây dựng tuyến cáp ngầm dưới biển để nhận điện trực tiếp từ Indonesia, Việt Nam và Campuchia, với tuyến dài nhất khoảng 1.000km. Tổng lượng điện tái tạo mà Singapore dự định nhập khẩu từ Việt Nam, Campuchia và Indonesia thông qua tuyến cáp ngầm sẽ vượt quá 7GW, vượt xa mục tiêu đã tuyên bố là 4GW.

Singapore cũng có kế hoạch sử dụng nguồn năng lượng từ bên ngoài ASEAN. Trong số các kế hoạch này có dự án đặt tuyến cáp dưới biển dài hơn 4.000km để nhận điện từ trang trại điện mặt trời khổng lồ của một startup ở miền bắc nước Úc. Singapore cũng là nước đầu tiên hưởng ứng sáng kiến OSOWOG (Một Mặt trời, Một Thế giới, Một Lưới điện) do Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đề xuất vào năm 2018. Singapore có vẻ mong muốn đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối OSOWOG với APG.