Bên lề Hội nghị Bộ trưởng ASEAN lần thứ 56 diễn ra tại Viêng Chăn, Lào vào tháng 9 năm 2024, các nước ASEAN đã ra mắt Chỉ số Chính sách SME 2024, một báo cáo toàn diện đánh giá các khung chính sách và pháp lý dành cho các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSME) tại ASEAN. Sự kiện ra mắt là kết quả hợp tác giữa Ủy ban Điều phối ASEAN về MSME (ACCMSME), Viện Nghiên cứu Kinh tế ASEAN và Đông Á (ERIA), và Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD).

Kế hoạch Tổng thể Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC Blueprint) 2025 nhấn mạnh vai trò quan trọng của các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) như một nhân tố chính của nền kinh tế ASEAN. Trong thập kỷ qua, các quốc gia thành viên ASEAN đã triển khai nhiều chính sách và công cụ hỗ trợ SME. Tuy nhiên, các thách thức gần đây – như sự gián đoạn chuỗi cung ứng do đại dịch COVID-19, lạm phát gia tăng và lãi suất tăng cao – đã gây ảnh hưởng nặng nề đến SME. Những biến động này đã đặt ra nhiều thách thức đối với các chính sách và hệ thống hỗ trợ SME hiện hành, làm sao để có thể củng cố, hỗ trợ tối đa doanh nghiệp địa phương và xây dựng khả năng phục hồi.

Báo cáo mang tên Chỉ số Chính sách SME ASEAN 2024: Thúc đẩy Tăng trưởng Bền vững và Số hóa, chỉ ra những tiến bộ đáng kể trong phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ ngay cả khi khu vực phải đối mặt với những thách thức như đại dịch COVID-19, căng thẳng địa chính trị và gián đoạn chuỗi cung ứng. Báo cáo đánh giá bức tranh hiện tại của các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ tại toàn bộ ASEAN, cập nhật tiến độ qua tám lĩnh vực chủ đề và nêu bật những thách thức cụ thể của từng quốc gia thành viên, cùng một số khuyến nghị cải cách. Đồng thời, báo cáo cũng tích hợp các mục tiêu của Kế hoạch Hành động Chiến lược về Phát triển SME ASEAN 2016–2025 (SAP SMED 2025). So với lần đánh giá năm 2018, phiên bản báo cáo năm 2024 đã bổ sung các chỉ số mới liên quan đến các lĩnh vực được quan tâm hiện nay như chuyển đổi số, phát triển bền vững môi trường, và các mô hình kinh doanh bao trùm.

Những điểm nổi bật chính

Chỉ số này đánh giá các chính sách SME qua tám lĩnh vực, bao gồm: tiếp cận tài chính, năng suất và đổi mới, khung pháp lý, và phát triển kỹ năng khởi nghiệp. Kết quả năm 2024 cho thấy:

• Khung chính sách được cải thiện: Các quốc gia ASEAN đã nâng cao chiến lược SME, cung cấp các hỗ trợ được tùy chỉnh hơn để thúc đẩy tăng trưởng bao trùm và bền vững.
• Số hóa và Phát triển bền vững: Nỗ lực thúc đẩy ứng dụng công nghệ số và thực hành thân thiện với môi trường đang gia tăng, mặc dù nhiều SME vẫn ở giai đoạn đầu.
• Hợp tác khu vực: Các sáng kiến như ASEAN Access và SME Academy cho thấy sự hội nhập khu vực ngày càng tăng để hỗ trợ MSME.

Tuy nhiên, vẫn còn những thách thức, đặc biệt là việc khắc phục tính phi chính thức trong kinh doanh, việc triển khai chính sách còn thiếu tính đồng bộ và việc áp dụng hạn chế các công nghệ số và xanh.